In de zomer van 1947 riep de Indonesische moslimpoliticus Kartosuwirjo op tot strijd tegen Nederland, de ‘helse vijand’. Hij stichtte een onafhankelijke islamitische staat op West-Java, die tot in de jaren zestig zou bestaan. Nog steeds vormt hij een inspiratiebron voor radicale moslims.
Vanaf het begin van de Indonesische nationalistische beweging vormde de islam een belangrijke bron van verzet. Veel moslims zagen de onafhankelijkheidsoorlog die na 15 augustus 1945 uitbrak als een strijd die zou leiden tot de vestiging van een islamitische staat, geregeerd door een imam en op basis van islamitische wetgeving. Moslimleiders vaardigden fatwa’s uit die opriepen tot de verplichte heilige oorlog tegen de Nederlandse kolonisator.
Een van hen was Sekarmadji Maridjan Kartosuwirjo (1905-1962). Hij was voor de Nederlanders geen onbekende. In de jaren twintig studeerde hij op de Nederlandse artsenschool in Soerabaja. Daar raakte hij betrokken bij de Sarekat Islam, de grootste nationalistische organisatie die Indonesië op dat moment kende. Al snel verliet hij zijn medicijnenstudie om zich helemaal op de politiek te storten. Na zijn huwelijk met de dochter van Agus Salim, een andere prominente politicus, werkte Kartosuwirjo zich op tot een belangrijke speler in de nationalistische beweging.
In 1940 stichtte hij op West-Java een islamitische school, waar hij jongeren onderwees in de leer. Zonder veel moeite vormde hij die in 1945 om tot een militair opleidingsinstituut, waar jonge moslims werden getraind om een heilige oorlog tegen Nederland te voeren. Zijn volgelingen geloofden dat hun leider een bijzondere band met Allah had, die hem bijzondere mystieke gaven schonk om zijn leger te leiden tot de overwinning. Kartosuwirjo was daarin overigens niet de enige, op vele plaatsen in de archipel voerden geestelijken hun milities aan.
Lees verder in Historisch Nieuwsblad, nr. 4 2025.