In het wetenschappelijke Tijdschrift voor Geschiedenis publiceerde ik een artikel over het orthodox-christelijke verzet tegen verplichte vaccinaties voor militairen in 1948. Lees hier.
Gewetensbezwaarden onder vuur. Vaccinatieweigering bij orthodox-protestantse militairen in de Nederlandse krijgsmacht, 1945-1950
In november 1948 ontving dominee Pieter Zandt, Tweede Kamerlid voor de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), een brief van een bezorgde vader. Diens zoon Jochem was in augustus van dat jaar als dienstplichtig militair uitgezonden naar Indonesië. Jochem had, zo schreef zijn vader, ‘zijn plicht trouw vervuld’ en was zelfs bevorderd tot sergeant. Uit godsdienstige overtuiging had hij gewetensbezwaren tegen vaccinatie en weigerde hij de inentingen tegen tropische ziekten zoals pokken en tyfus. Op de boot naar Indonesië drong de militaire arts aan en ‘hij werd er bovendien mee bedreigd zijn rang te zullen verliezen als hij er bij bleef zich niet te laten inenten.’
Eenmaal aangekomen in Indonesië werd het Jochem verboden het militaire kamp buiten diensttijd te verlaten om een pokkenbesmetting te voorkomen. Hij ging ‘tamelijk blijmoedig’ om met de situatie, overtuigd van het standpunt dat hij de vaccinaties op grond van de Bijbel en zijn geweten moest weigeren. Toch had zijn vader problemen met de behandeling van zijn zoon. ‘Als deze jongen dan werkelijk zoo’n groot gevaar is voor zijn omgeving in Indië, waarom hem dan toch mee uitgezonden?’ De bezorgde vader vroeg Zandt om zijn invloed aan te wenden en het geval te bespreken met de regering. Kon er geen redelijke regeling worden getroffen om ruimte te bieden voor de gewetensbezwaarden?
Pieter Zandt aarzelde geen moment en stuurde een afschrift van de brief door naar minister van Oorlog en Marine Wim Schokking. Die vroeg op zijn beurt aan de adjudant-generaal van de Koninklijke Landmacht (KL) om een onderzoek in te stellen en uit te zoeken of er werkelijk bedreigingen waren geuit. Pas een halfjaar later kwam er een kort antwoord: aan boord en in Indonesië had niemand de betreffende sergeant bedreigd vanwege zijn weigering. Er was wel sprake geweest van felle discussies.
