Ik ben Koos-jan de Jager, historicus
Ik schrijf en geef lezingen over politieke en religieuze geschiedenis, met name over religie en koloniale geschiedenis in Indonesië. In 2025 verscheen mijn boek Oorlog zonder genade over de rol van de Nederlandse kerken tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog.
Oorlog zonder genade
God had Nederland geroepen om de koloniale orde te herstellen, zo luidde de boodschap van de vierhonderd predikanten en aalmoezeniers die de Nederlandse troepen vergezelden tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Net als het merendeel van de Nederlandse kerken waren zij heilig overtuigd van de rechtvaardigheid van het militaire optreden in Indonesië. Met gevaar voor eigen leven namen zij deel aan patrouilles en aanvalsacties om de manschappen geestelijk bij te staan en het moreel te versterken. Daarbij waren zij getuige van extreem geweld, van brandende kampongs, martelingen en executies.
Militaire geestelijken vormden een belangrijk onderdeel van de krijgsmacht. Wat was precies hun taak in oorlogstijd? En veranderde er iets in hun houding tegenover het oorlogsgeweld door de harde omstandigheden? Koos-jan de Jager schetst in Oorlog zonder genade een schokkend beeld van de betrokkenheid van de Nederlandse kerken bij de oorlog in Indonesië.
In de media
“Het gekke is dat je je helemaal niet realiseert dat God meeging op ons oorlogspad. Dat is iets van de kruistochten, denk je, totdat je het boek van deze historicus openslaat. Want de mannen van God waren er in Indonesië, en hoe!” – Jos Palm in De Groene Amsterdammer
“Ronduit een meesterwerk. Koos-jan de Jager windt er geen doekjes om en schreef een geweldig boek dat heel goed geschreven is. Iedereen die iets wil weten van de kolonisatieoorlog en de ideologische achtergrond ervan moet Oorlog zonder genade lezen.” – Wim Berkelaar in radio OVT
“De les die ik daaruit trek is hoe belangrijk het is om als samenleving aandacht te hebben voor kritische tegenstemmen, die niet zomaar meegaan in militarisme. Want er waren ook geestelijken die zich tegen de oorlog en het geweld keerden, maar deze geluiden werden gemarginaliseerd” – interview in Trouw
“Nederlandse legerpredikanten joegen het geweld in Nederlands-Indië aan.” – interview in NRC
“Martelen, doodschieten? De dominees stonden erbij, keken ernaar en praatten het goed. Zijn boek heeft de titel van een militaire thriller: Oorlog zonder genade. Die woorden blijken niet overdreven.” – interview Nederlands Dagblad
“De verzwegen oorlog: Geweld en misdaden in Nederlands-Indië” – gesprek in De Ongelooflijke Podcast
“Het geheel overziend, verdient dit boek warme aanbeveling.” – Recensie historiek.net
“Predikanten moedigden soldaten aan om geweld te gebruiken in Nederlands-Indië” – gesprek in De Historische Boekencast (afl. 48)
Over mij
Koos-jan de Jager is historicus. Hij studeerde politieke en religieuze geschiedenis in Utrecht en Amsterdam. Hij promoveerde in 2025 aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij werkt als docent onderzoeksjournalistiek aan de Christelijke Hogeschool Ede. In 2025 verscheen zijn boek Oorlog zonder genade bij Boom Uitgevers, waarvan inmiddels een tweede druk is verschenen. Daarnaast publiceert hij regelmatig in Historisch Nieuwsblad en andere media en geeft hij lezingen. Hij werkt aan een nieuw boek over de rol van de islam tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog.
“Ik schrijf of vertel verhalen over het verleden die mensen in het heden aan het denken zetten. Daarbij ben ik vooral op zoek naar wat mensen geloven, wat hen drijft en wat dat betekent voor de keuzes die zij maken. Hoe geven mensen vorm aan hun godsdienstige overtuigingen, bijvoorbeeld in oorlogstijd? Juist historisch onderzoek biedt fascinerende inzichten in actuele discussies.”
Nieuws
-
Tijdens mijn aanstelling als onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam (2018-2023) schreef ik verschillende (populair)wetenschappelijke artikelen. Aangezien zo’n lijstje vrijwel direct na het einde van een contract van internet verdwijnt, hieronder een overzicht met de belangrijkste publicaties. 2022 ‘De militair tot zegen. Militaire tehuizen en de plaats van religie in de Nederlandse krijgsmacht, 1945-1950’, Trajecta.…
-
De resultaten van het onderzoek naar de dekolonisatie van Indonesië roepen veel reacties op. Extreem geweld blijkt structureel onderdeel te zijn geweest van het Nederlandse optreden. Over de rol van religie in de oorlog blijven echter veel vragen onbeantwoord, zo betoogde ik in een artikel in het Nederlands Dagblad. Het HDC Centre for Religious History…
-
Eind 1947 liet legercommandant generaal Simon Hendrik Spoor een briefkaart drukken met daarop een prent van Christus aan het kruis en een knielende menigte. De linkerhelft van de prent representeert de oorlog in donkere kleuren, vlammen en oorlogsmateriaal. De rechterhelft laat een lichte, dankende groep mensen zien die de vrede voorstellen. Jan Soldaat staat centraal…
-
‘Dit hebben onze soldaten gedaan.’ Nederlandse zendelingen en militaire predikanten in Indonesië, 1945-1950 Artikel voor Transparant (verschenen december 2021). We schrijven januari 1969. In het VARA-programma Achter het Nieuws verscheen Indië-veteraan Joop Hueting met opzienbarende uitlatingen over Nederlands oorlogsgeweld tegen Indonesiërs in de jaren 1945-1949. Nederlandse militairen doorzeefden volgens Hueting zonder enige noodzaak kampongs, martelden…
-
Eind 2021 verscheen bij uitgeverij KokBoekencentrum het boek Heilige Stilte, onder redactie van Koos-jan de Jager en Bart Wallet. Centraal in dit boek staat de rol van publieke religie bij Nederlandse dodenherdenkingen sinds 1945. Religie speelde vanaf de eerste begrafenissen in 1940 een belangrijke rol in de nationale en lokale herdenkingen van slachtoffers van de lange Tweede…